İncinmişsin!

Manipülasyon, kurban psikolojisi ve bilinçli farkındalık ekseninde içsel bir yolculuk

Başlığı atar atmaz aklıma hemen şu video geldi:
👉

Bu kısa video, çoğumuzun tanıdığı o içsel tepkiyi sade ve etkili bir şekilde anlatıyor.

Peki şimdi biraz daha derinine inelim…

Bir Örnekle Başlayalım

Diyelim ki birine şöyle bir mesaj attık:

"Kanka, canım çok sıkkın ya. Biriyle konuşmaya ihtiyacım var…"

Bu durumda beklentimiz bellidir: Karşı tarafın bir an önce cevap vermesi.

Ama… diyelim ki üzerinden 24 saat geçti ve hâlâ bir cevap yok.

Aklımızdan geçen olasılıklar neler olabilir?

• Acaba başına bir şey mi geldi, ondan mı yazmadı?
• Görüyorsun değil mi, ben olsam hemen cevap yazardım; çok ayıp bu yaptığı!
• Hep böyle yapıyor, bununla arkadaşlık yapmasam mı?
• Görmedi herhâlde, görünce yazar.

Bunların her biri bir iç ses. Peki bu iç sesler bize mi ait? Yoksa otomatikleşmiş davranış kalıplarının bize oynadığı bir oyun mu?

Makine Nasıl Çalışıyor?

🧠 Nörobiyolojik Kalıplar

Stresli bir durumda beyin hızlıca alarma geçer.

Amigdala tehdidi algılar ve kortekse fırsat vermeden "kaç, savaş, don" tepkilerini devreye sokar.

Bu mekanizma bizi korumaya çalışır ama aynı zamanda geçmişten gelen nöral izleri de tetikler. Yani farkında olmadan, bugünü geçmişle karıştırabiliriz.

🧩 Psikolojik Kalıplar

Anne babalarımız pedagojik eğitimle değil, kendi travmalarıyla bizi yetiştirdiler çoğu zaman.

Bu da içimize bazen istemeden şu duyguları yerleştirmiş olabilir:

• Değersizlik hissi
• Dış onaya bağımlılık
• Özsaygı eksikliği

Bu hisler, tetikleyici olaylarla birleştiğinde, içimizde otomatik senaryolar devreye girer.

Belki de her şey sadece "görülmek istemek"ten ibarettir.

Ama unutma:

Farkındalık, tüm bu olan bitene içeriden ışık tutma kapasitemizdir.

Manipülasyonun Sessiz Dili: Beklenti ve Suçluluk

Bazen istemeden manipülatör olabiliriz. Bazen de fark etmeden manipülasyona maruz kalabiliriz.

Ve çoğu zaman bu bir oyun değil, öğrenilmiş davranışların tekrarından ibarettir.

Pasif-Agresif Davranışlar:

• Sessiz kalıp surat asmak: Açık konuşmak yerine mimiklerle tepki göstermek.
• İğneleyici sözler: "Tabii tabii, sen her şeyi en iyi bilirsin zaten."
• Unutmuş gibi yapmak: Söz verilen şeyi isteyerek geciktirmek.
• İşleri yavaşlatmak: İsteğini açıkça söylemeyip ortamı sabote etmek.
• Alttan alta eleştirmek: Övüyor gibi görünüp aslında içten içe yermek.
• İçten olmayan onaylar: "Harika olmuş" derken mimiklerle aksini söylemek.

Tüm bunlar aslında kişinin ne hissettiğini tam olarak bilmemesiyle de ilgili olabilir.

Ayna Nöronlar ve Duygusal Bulaşıcılık

Empati kurmamıza yardımcı olan bu sistem, farkındalık yoksa duygusal manipülasyonun hizmetine girebilir.

Bazı örnekler:

1. Surat asma – Sebepsiz yere sessizlikle cezalandırılmak.
2. Alaycı övgüler – "Vay, bunu sen mi yaptın?" gibi ikircikli ifadeler.
3. İnatla susmak – Duyguyu söylemeden baskı kurmak.
4. Kalabalıkta iğneleme – Sosyal utandırma yoluyla güç kurmak.

Bazen karşımızdaki kişiyle konuşmuyorken bile onun duygusunu taşırız. Çünkü sinir sistemimiz onun beden dilini kopyalar.

Bilinçli Farkındalık: Yeniden Programlama

🧘 Meditasyon ve Nöroplastisite

• Meditasyon, prefrontal korteksi güçlendirir.
• Amigdalayı yatıştırır.
• Otomatik tepkilerin yerini bilinçli tepkilere bırakmasını sağlar.

🔍 Gözlemci Zihin

• Düşünceler sadece zihinsel olaylardir. Her zaman hakikat olamazlar.
• Duygular geçicidir. Geldikleri gibi geçerler.

Küçük Bir Egzersiz

Kendinizi mağdur veya alınmış hissettiğiniz bir anı düşünün.
Şimdi o anı yeniden yaşasanız ve "alınmak" bir seçenek olmasa, nasıl yaklaşırdınız?

Kendi duygunu tanıyıp, karşı tarafa açık bir iletişimle nasıl ifade ederdin?

Bu egzersiz, savunmayı değil iletişimi seçmenin küçük ama güçlü bir provasıdır.

İçsel Gücün Farkına Varmak

Kurban psikolojisinin en büyük tuzağı:

"Kontrol tamamen dışarda."

Oysa:

Kontrol bizde. En azından nasıl tepki vereceğimiz kısmı bizim elimizde.

Teoman'ın şarkısındaki sözlerini anlatıyor gibi...:

"Yoktur üstüne senin, güzeli çirkin yapmakta / Suçuysa dünyaya atmakta…"

Son Bir Not

Bu yazıyı kaleme almama vesile olan videoyu hâlâ izlemediysen:

Bazen küçücük bir an, içsel dönüşümün başlangıcı olabilir.

Devamı Gelecek

Bir sonraki yazımda:

• Sınır çizmenin önemi
• Bencillik ile suçluluk arasında denge kurmak

gibi konulara değineceğim.

Eğer bu yazı sana dokunduysa:

• Paylaş, çünkü yalnız olmadığımızı bilmek iyileştirir.
• Yorum yaz, çünkü senin sesin başka birine cesaret olabilir.

Bugün Ramazan Bayramı’nın ilk günü. İnanan herkesin bayramını kutlar, içtenlik dolu bir gün dilerim.

Bir sonraki yazımda görüşmek üzere.